Tiểu són là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Tiểu són là tình trạng rò rỉ nước tiểu không tự chảy, xảy ra khi cơ thể mất kiểm soát việc tiểu tiện. Đây là tình trạng phổ biến, xảy ra ở cả nam và nữ, đặc biệt là người cao tuổi, phụ nữ sau sinh và phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh. Dù không gây nguy hiểm, tuy nhiên, hậu quả của tiểu són khiến người bệnh cảm thấy xấu hổ, tự ti, gây ra nhiều trở ngại trong quá trình sinh hoạt cuộc sống hằng ngày.

Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về bệnh lý tiểu són, chúng tôi sẽ cung cấp các thông tin chi tiết về triệu chứng nhận biết, nguyên nhân gây bệnh, đồng thời gợi ý cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả qua bài viết dưới đây.

Tiểu són là gì?

Tiểu són hay tiểu không kiểm soát là tình trạng người bệnh mất kiểm soát bàng quang hoặc không thể kiểm soát việc tiểu tiện, dẫn đến nước tiểu rò rỉ ra ngoài không mong muốn. Tiểu són diễn biến với đa dạng mức độ khác nhau, có thể là són tiểu nhẹ nhẹ xảy ra khi hắt hơi, khi ho, vận động mạnh hoặc đột ngột khiến người bệnh không kịp phản ứng.

Tiểu són có thể gặp ở cả nam và nữ, đặc biệt là người cao tuổi. Theo ThS.BS Nguyễn Thị Thanh Tâm, Bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP. HCM, tiểu són thường xảy ra nhiều ở phụ nữ trong độ tuổi 50 trở lên. Tuy nhiên, đây không hoàn toàn là hậu quả của quá trình lão hóa, thực tế tiểu són còn xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau.

Dù cấp độ nhẹ hay nặng, tiểu són gây ra nhiều bất tiện và phiền toái trong quá trình sinh hoạt hằng ngày của người bệnh. Chính vì vậy, người bệnh cần nhận biết để tìm được phương án điều trị kịp thời.

Triệu chứng của bệnh tiểu són

Dựa theo triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh, tiểu són được phân thành 5 loại như sau:

• Tiểu són khi tăng áp lực trong bụng: Là tình trạng nước tiểu rò rỉ không tự chủ do tăng áp lực bàng quang khi ho, hắt hơi hoặc vận động mạnh.
• Tiểu són cấp kỳ: Là tình trạng người bệnh có cảm giác buồn tiểu đột ngột, thậm chí rò rỉ nước tiểu ngay trước khi kịp đến nhà vệ sinh. Hiện tượng này thường xảy ra ở người lớn tuổi hoặc những người mắc bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu. 
• Tiểu són khi đầy bàng quang: Xảy ra khi bàng quang không được làm trống hoàn toàn. Việc bàng quang luôn trong trạng thái trữ nước khiến người bệnh gặp tình trạng nhỏ giọt thường xuyên và liên tục.
• Tiểu són chức năng: Đây là tình trạng người bệnh không tự chủ việc đi tiểu do gặp các vấn đề về thể chất hoặc tinh thần như viêm khớp háng nặng, suy giảm trí nhớ….
• Tiểu són hỗn hợp: Là trường hợp bệnh nhân gặp phải các triệu chứng tiểu són được liệt kê ở trên.

Không đơn thuần là vấn đề sức khỏe, tiểu són còn gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống và tâm lý người bệnh. Việc rò rỉ nước tiểu ngoài ý muốn khiến họ cảm thấy xấu hổ, tự ti, đặc biệt là khi giao tiếp xã hội.

Nguyên nhân của tiểu són là gì?

Tiểu són không phải là bệnh mà là một trong những triệu chứng của các bệnh lý khác. Như đã đề cập, tiểu són không phải là hậu quả hoàn toàn của quá trình lão hóa. Thực tế, bệnh lý này xảy ra do các nguyên nhân như thói quen sinh hoạt hằng ngày, bệnh lý tiềm ẩn hoặc vấn đề thể chất. Nguyên nhân của tiểu són được chia làm 3 nhóm chính như sau. 

Tiểu són tạm thời:

Tiểu són tạm thời xảy ra do người bệnh tiêu thụ một số thực phẩm, đồ uống gây kích thích bàng quang như:

• Rượu, bia, đồ uống có cồn;
• Caffeine;
• Nước uống có gas;
• Ớt;
• Thực phẩm giàu tính axit như trái cây họ cam quýt;
• Thuốc điều trị bệnh tim mạch, giãn cơ, thuốc an thần.

Bên cạnh đó, các hoạt động thể chất mạnh như đạp xe, nâng tạ, chạy bộ,...hoặc khuân vác mạnh cũng là một trong những nguyên nhân gây són tiểu tạm thời do tăng áp lực đột ngột lên bàng quang.

Tiểu són do bệnh lý:

Tiểu són cũng là kết quả của các vấn đề sức khỏe, trong đó rõ nhất là 2 bệnh lý sau:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Tình trạng nhiễm trùng gây kích thích bàng quang, khiến người bệnh có nhu cầu đi tiểu liên tục, đôi khi mất kiểm soát.
• Táo bón: Cơ quan trực tràng có vị trí nằm gần bàng quang và cùng chung dây thần kinh chi phối. Do đó, tình trạng táo bón làm cho phân cứng, gây kích thích dây thần kinh quá mức, ảnh hưởng đến chức năng bàng quang và thôi thúc người bệnh đi tiểu thường xuyên.

Tiểu són do thay đổi cơ thể:

Tiểu són kéo dài có thể xuất phát từ một trong 8 thay đổi thể chất của cơ thể, bao gồm:

• Mang thai: Sự thay đổi nội tiết tố và tăng trọng lượng thai nhi trong cơ thể gây áp lực lên bàng quang, dẫn đến việc tiểu són trong giai đoạn thai kỳ.
• Sinh con: Khi sinh thường, việc rặn quá mạnh trong thời gian dài làm các mô nâng đỡ và dây thần kinh kiểm soát bàng quang bị suy yếu. Hậu quả là dẫn đến tình trạng sa sàn chậu, kèm theo các cơ quan tử cung, bàng quang, trực tràng hoặc ruột non bị đẩy xa khỏi vị trí ban đầu và nhô vào âm đạo.
• Tuổi tác: Các mô cơ bàng quang sẽ càng suy yếu khi tuổi càng cao, điều này ảnh làm giảm khả năng giữ chặt nước tiểu của bàng quang, khiến nước tiểu rò rỉ mất kiểm soát.
• Mãn kinh: Bước vào giai đoạn mãn kinh, cơ thể phụ nữ ít sản xuất estrogen - một loại hormone quan trong cho sức khỏe bàng quang và niệu đạo. Sự suy giảm về số lượng đồng nghĩa với sự suy giảm chức năng của cơ quan trên, dẫn đến tình trạng tiểu són.
• Phẫu thuật cắt tử cung: Tử cung và bàng quang trong cơ thể phụ nữ được hỗ trợ chung một hệ thống cơ và dây chằng giống nhau. Vì vậy, việc can thiệp các phẫu thuật cắt bỏ tử cung có thể gây tổn thương cơ sàn chậu, làm tăng nguy cơ tiểu són.
• Phì đại tuyến tiền liệt: Đối với nam giới càng lớn tuổi càng mắc tiểu són cao do dễ bị phì đại tuyến tiền liệt, gây cản trở dòng tiểu.
• Sỏi tiết niệu: Các khối sỏi hình thành trong bàng quang cản trở dòng chảy bình thường của nước tiểu, gây rò rỉ tiểu.
• Rối loạn thần kinh: Các bệnh lý như đa xơ cứng, Parkinson, đột quỵ, khối u não hoặc chấn thương cột sống có thể làm tổn thương dây thần kinh có chức năng kiểm soát chức năng bàng quang.

Các nguyên này ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sinh hoạt hàng ngày mà còn đến tâm lý người bệnh. Tình trạng tiểu són kéo dài có thể khiến họ cảm thấy xấu hổ, tự ti, dần dần ngại giao tiếp xã hội. Nếu tình trạng này xảy ra dai dẳng và kéo dài, người bệnh cần chủ động thăm khám với bác sĩ chuyên khoa để nhận biết chính xác nguyên nhân và tìm phương án điều trị phù hợp. 

Tiểu són có nguy hiểm không?

Tiểu són không phải là một bệnh lý nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu như không được phát hiện và và điều trị kịp thời sẽ khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng, dẫn đến 3 hậu quả sau: 

• Tăng nguy cơ mắc bệnh ngoài da: Việc tiểu nhiều khiến da liên tục tiếp xúc với nước tiểu trong môi trường ẩm ướt, điều này làm tăng nguy cơ mắc bệnh ngoài da, viêm nhiễm, lở loét.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Tình trạng nước tiểu không thải ra ngoài hoàn toàn tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh phát triển, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng lặp đi lặp lại.
• Suy giảm chất lượng cuộc sống: Việc tiểu không kiểm soát khiến người bệnh lo lắng và bất an trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày. Gây cảm giác xấu hổ, tự ti khi tiếp xúc với người khác.

Tiểu són được chẩn đoán như thế nào?

Bệnh tiểu són có thể được chẩn đoán bằng cách thực hiện một số xét nghiệm lâm sàng sau:

• Xét nghiệm nước tiểu: Mục đích giúp kiểm tra nước tiểu có đang bị nhiễm trùng hay gặp bất kỳ vấn đề bất thường nào không?
• Ghi chép nhật kỳ bàng quang: Yêu cầu bệnh nhân ghi lại thể tích nước đã uống trong một ngày và lượng nước tiểu thải ra. Cách này giúp bác sĩ ước lượng số nước tiểu bị són và số lần tiểu són.
• Đo lượng nước tiểu tồn sau khi tiểu tiện: Bằng cách siêu âm hoặc sử dụng ống thông để kiểm tra lượng nước tiểu còn sót lại trong bàng quang sau khi tiểu tiện. Trong trường hợp lượng nước tiểu còn nhiều thì khả năng cao người bệnh đang bị tắc nghẽn đường tiết niệu hoặc gặp vấn đề về cơ bàng quang.
• Đo áp lực bàng quang: Bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh hắt hơi hoặc ho mạnh để quan sát phản ứng của bàng quang.
• Đánh giá sức mạnh cơ sàn chậu: Kiểm tra và đánh giá độ khỏe của các cơ nâng đỡ bàng quang, niệu đạo và các cơ quan liên quan khác.

Trong một số trường hợp cần thêm thông tin để chẩn đoán, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện thêm các xét nghiệm bổ sung, bao gồm:

• Niệu động học: Phương pháp này giúp đo lường chức năng của bàng quang và cơ thắt niệu đạo. Đồng thời đánh giá áp lực của bàng quang, niệu đạo và ổ bụng trong trạng thái nghỉ ngơi và khi thực hiện nghiệm pháp áp lực bàng quang. 
• Nội soi bàng quang, niệu đạo: Giúp phát hiện các các chi tiết bất thường hoặc tổn thương tại niệu đạo, cổ bàng quang và bàng quang.
• Siêu âm vùng chậu: Cung cấp cho bác sĩ hình ảnh chi tiết về bàng quang, niệu đạo, tử cung (ở nữ), tuyến tiền liệt (ở nam) và các cơ quan lân cận.

5 Cách điều trị tiểu són hiệu quả

Tùy thuộc vào từng cấp độ tiểu són mà bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là 5 cách điều trị tiểu són hiệu quả:

• Điều trị bằng thuốc theo chỉ định bác sĩ: Sử dụng các loại thuốc chuyên dụng như kháng Cholinergic, Mirabegron,...để điều trị bệnh.
• Sử dụng thiết bị y tế: Can thiệp các thiết bị y tế như chèn niệu đạo, đặt vòng nâng hỗ trợ cải thiện chứng tiểu són.
• Luyện tập cơ sàn chậu: Tăng cường cơ sàn châu bằng các bài tập Kegel giúp kiểm soát tốt dòng chảy của nước tiểu, hữu ích trong điều trị tiểu són.
• Thay đổi hành vi và lối sống lành mạnh: Hình thành và duy trì các thói quen tốt trong sinh hoạt hàng ngày giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và hỗ trợ phòng ngừa són tiểu hiệu quả.
• Sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe: Kết hợp thực phẩm bảo vệ sức khỏe trong liệu trình điều trị hỗ trợ cải thiện tối ưu các triệu chứng của bệnh.

Điều trị bằng thuốc (theo chỉ định bác sĩ)

Dựa vào tình trạng của bệnh nhân, bác sĩ sẽ chỉ định kê các loại thuốc phù hợp nhằm mục đích giãn cơ bàng quang, hạn chế các cơ co thắt và kiểm soát tần suất đi tiểu. Một số loại thuốc thường dùng như:

• Thuốc kháng Cholinergic: Bao gồm các loại như oxybutynin (Ditropan XL), tolterodine (Detrol), darifenacin (Enablex),...có tác dụng làm dịu bàng quang hoạt động quá mức và giảm triệu chứng tiểu són.
• Mirabegron: Loại thuốc này chủ yếu có vai trò làm giãn cơ bàng quang, giúp tăng khả năng chứa nước tiểu.
• Thuốc chẹn alpha: Chủ yếu sử dụng cho nam giới đang mắc chứng tiểu són. Loại thuốc này có tác dụng giúp giãn cơ bàng quang và sợi cơ ở tuyến tiền liệt, hỗ trợ bàng quang thải hết nước tiểu sau tiểu tiện.
• Estrogen tại chỗ: Thường được chỉ định cho phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh, được bào chế dưới dạng kem bôi hoặc miếng dán giúp tăng cường trẻ hóa các mô niệu đạo và âm đạo.

Sử dụng thiết bị y tế

Hiện nay, việc sử dụng các thiết bị y tế ngày càng phổ biến trong điều trị tiểu són. Trong đó có 2 phương pháp được biết đến rộng rãi như:

• Chèn niệu đạo (Urethral insert): Là một thiết bị nhỏ, có hình dáng tương tự tampon được đưa vào niệu đạo nữ giới trước khi chơi các môn thể chất vận động mạnh. Mục đích của cách làm này là làm giảm tình trạng rò rỉ nước tiểu.
• Đặt vòng nâng (Pessary): Đây là phương pháp đưa một chiếc vòng cứng chèn vào âm đạo để nâng nỡ bàng quang, ngăn chặn việc rò rỉ nước tiểu. Thiết bị y tế này dành cho những người bị sa bàng quang, sa tử cung hoặc niệu đạo quá rộng gây nên tình trạng tiểu không kiểm soát.

Luyện tập cơ sàn chậu

Bài tập cơ sàn chậu hay còn gọi là bài tập Kegel là nhóm bài tập hỗ trợ tăng cường sức mạnh của các cơ hỗ trợ bàng quang, niệu đạo và cơ sàn chậu, từ đó kiểm soát tốt dòng chảy của nước tiểu. Cơ sàn chậu khỏe mạnh cũng là yếu tố giúp giữ nước tiểu hiệu quả.

Thay đổi hành vi, lối sống sinh hoạt

Một lối sống lành mạnh góp phần không nhỏ vào việc cải thiện chứng tiểu són. Tuy nhiên, đây là phương pháp lâu dài, đòi hỏi người bệnh phải kiên trì thực hiện. Chủ động xây dựng hành vi và lối sống sinh hoạt lành mạnh bằng việc tuân thủ các điều sau:

• Tập luyện bàng quang: Người bệnh bắt đầu thay đổi hành vi bằng cách cố gắng nhịn tiểu trong 10 phút mỗi khi cơ thể cảm thấy buồn tiểu. Mục đích của cách làm này là kéo dài khoảng cách giữa các lần đi vệ sinh, từ 2.5 giờ - 3.5 giờ.
• Tiểu ngắt quãng: Bằng cách đi tiểu, sau đó đợi vài phút và thử lại lần nữa. Cách làm này giúp người bệnh làm trống bàng quang hoàn toàn, hạn chế tình trạng tiểu són.
• Quản lý chế độ ăn uống: Người bệnh cần tránh các loại thực phẩm giàu tính axit và đồ uống có cồn, caffeine, nước uống có gas để bảo vệ bàng quang. Ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ để cải thiện táo bón.

Sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe hỗ trợ điều trị tiểu són

Song song với các phương pháp trên, việc sử dụng bổ sung thực phẩm bảo vệ sức khỏe trong quá trình điều trị tiểu són đóng vai trò quan trọng trong cải thiện chức năng của hệ tiết niệu, sức khỏe bàng quang và làm giảm triệu chứng. Đây là phương pháp đơn giản, giúp người bệnh dễ dàng thực hiện tại nhà.

Vương Niệu Đan là thực phẩm bảo vệ sức khỏe hỗ trợ điều trị tiểu són, sản phẩm trực thuộc Công ty Cổ phần Dược phẩm Thái Minh. Ưu điểm của Vương Niệu Đan là bảng thành phần được chiết xuất từ các thảo dược tự nhiên, được kết hợp theo tỷ lệ hợp lý, mang đến hiệu quả tối ưu trong điều trị tiểu són.

Thành phần của thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vương Niệu Đan:

• Cao UVAROV (bao gồm Varuna, cỏ đuôi ngựa, ô dược): Hỗ trợ cải thiện sức chứa của bàng quang, giảm thiểu tần suất đi tiểu trong ngày và lưu thông tuần hoàn máu vùng cơ sàn chậu.
• Vispo từ cọ lùn: Được ứng dụng công nghệ chiết xuất CO2 (đã được cấp bằng sáng chế tại Mỹ) hạn chế các cơn co thắt bàng quang, ức chế tăng sinh tế bào tuyến tiền liệt và ngăn tình trạng tắc nghẽn niệu đạo.
• Hạt bí đỏ: Tăng cường sức khỏe bàng quang và tăng trương lực cơ sàn chậu, từ đó bảo vệ tiết niệu khỏi tổn thương và làm giảm triệu chứng bệnh.
• Cao nữ lang: Chứa Acid Valerenic và Valepotriates có tác dụng giảm căng thẳng, thư giãn thần kinh và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Công dụng của thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vương Niệu Đan trong hỗ trợ điều trị tiểu són:

• Hỗ trợ cải thiện sức khỏe hệ tiết niệu bằng cách điều hòa hoạt động bàng quang, giảm các cơn co thắt không kiểm soát.
• Hỗ trợ tăng cường sức mạnh cơ sàn chậu, cải thiện khả năng tiểu són mất kiểm soát.
• Làm thuyên giảm các triệu chứng gây tiểu són.
• Hỗ trợ an thần, giúp người bệnh thư giãn và ngủ ngon hơn.

Cách sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vương Niệu Đan:

• Liều dùng: Trong 2 - 4 tuần đầu, uống 6 viên/ngày, chia làm 2 lần vào sáng và tối. Về sau giảm dần còn 4 viên/ngày.
• Thời gian sử dụng: Nên uống Vương Niệu Đan sau bữa ăn sáng và bữa ăn tối. Để đạt hiệu quả tối ưu, nên sử dụng đều đặn và liên tục trong vòng 2 - 3 tháng.

Cách phòng ngừa tiểu són là gì?

Tiểu són hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm nếu như bạn chủ động loại bỏ các nguy cơ tiềm ẩn bằng 4 cách phòng ngừa sau:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Việc giữ cân nặng ổn định giúp giảm thiểu áp lực lên bàng quan, giảm nguy cơ soán tiểu.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học: Ưu tiên bổ sung các loại thực phẩm giàu chất xơ như trái cây, rau xanh,...để ngăn ngừa táo bón - một trong những nguyên nhân gây bệnh tiểu són.
• Hạn chế các loại thực phẩm và đồ uống kích thích bàng quang: Để tránh gây áp lực lên bàng quang, người bệnh cần tránh các loại thực phẩm giàu tính axit như cam, quýt,...và các loại đồ uống như rượu bia, caffeine,...
• Thay đổi hành vi: Xây dựng các thói quen tốt như đi vệ sinh đúng giờ, không nhịn tiểu quá lâu, kiểm soát căng thẳng và duy trì vận động đều đặn giúp cải thiện sức khỏe tổng thể.

Tiểu són thực tế không phải là loại bệnh lý nguy hiểm nếu như người bệnh nhận biết và chữa trị kịp thời bằng các phương pháp phù hợp. Hy vọng nội dung từ bài viết trên đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về các triệu chứng, nguyên nhân gây bệnh, cũng như các phương pháp chữa trị và đề phòng hiệu quả.