Cây nữ lang: Công dụng, thành phần và lưu ý khi dùng

Cây nữ lang được sử dụng từ xa xưa trong các bài thuốc điều trị về tiết niệu và tiêu hóa. Cho tới thế kỷ 16, loài cây này được ghi nhận trong công dụng cải thiện giấc ngủ. Toàn bộ các thông tin liên quan tới loài cây sẽ được chia sẻ đầy đủ trong bài viết dưới đây. 

Thông tin mô tả về cây nữ lang

Nhiều người thắc mắc không biết cây nữ lang là gì, chúng phân bổ ở đâu, đặc điểm thực vật ra sao, sử dụng như thế nào trong làm dược liệu. Phần thông tin dưới đây sẽ cung cấp cho độc giả những kiến thức hữu ích về loài cây này.

Tên khoa học

Cây nữ lang còn được gọi với tên khoa học là Valeriana officinalis L., đây là một loài thực vật bản địa ở các nước thuộc châu Âu. Tại nước ta có tìm thấy một loài tương tự và người dân tộc H’Mông gọi bằng tên “Sì to”, tên khoa học của sì to là Valeriana jatamansi Jonse. Đây cũng là một giống cây mọc hoang dại và được người H’Mông rất trọng dụng trong một số bài thuốc.

Cây nữ lang có tên khoa học là Valeriana officinalis L

Bên cạnh đó, có một loài cây khác cũng thường mọc hoang và được gọi với tên nữ lang, tuy nhiên tên gọi khoa học của chúng lại là Valeriana hardwickii Wall. Như vậy có 3 loài cây cùng họ Valerianaceae và thống kê cho thấy đã có khoảng hơn 200 loài thực vật đã được biết tới, tuy nhiên phổ biến nhất ở trong làm thuốc là Valeriana officinalis.

Đặc điểm thực vật

Hình ảnh cây nữ lang thường xuất hiện ở một số địa danh thuộc châu Âu cho thấy, loài cây thường sống tại các vùng đất ẩm. Chiều cao của cây phổ biến từ 7 tới 12 cm, một số trường hợp cao tới 15cm. 

Cây khá nổi bật với cụm các tán lá có chia thùy sâu, thân mảnh mai và lá thưa có hình lông chim. Mỗi lá lại chia thành 7 tới 10 cặp lá chét có hình mũi mác và kèm theo răng cưa. Phần lá cây khi vò nát thường có mùi thơm, hoa của cây nở rộ vào tháng 6, tháng 7, có màu trắng hoặc hơi hồng nhạt, hoa cũng có dạng chùy, phân nhánh và xuất hiện ở ngọn cây. 

Bộ phận sử dụng

Rễ cây nữ lang là bộ phận được sử dụng phổ biến trong việc làm dược liệu. Thân rễ của loài cây có thể dùng ở dạng nước sắc hoặc được chiết xuất tinh chất trong sản xuất một số thực phẩm chức năng. 

Thân rễ cây là bộ phận thường được sử dụng nhiều nhất

Như đã nói ở trên, loài cây tập trung chủ yếu ở vùng châu Âu, một vài địa danh thuộc Bắc Mỹ. Thời gian để thu hái hoa là vào tháng 7 và tháng 8, thu hoạch rễ vào tháng 10. 

Thành phần hóa học

Muốn biết được cây nữ lang có tác dụng gì hãy cùng xem qua những thông tin về thành phần hóa học dưới đây. Nghiên cứu đã chỉ ra trong loại cây này có chứa các thành phần hóa học chính bao gồm:

• Iridoid hay còn được gọi là valepotriat.
• Các tinh dầu như sesquiterpenes và monoterpen.
• Các hợp chất chính là cacboxylic (axit valeric và isovale ), flavonoid, axit γ-aminobutyric (GABA).3, lignans,…

Những tác dụng dược lý của loài cây

Tác dụng của cây nữ lang đã được tìm ra từ thời Hipocrates, loại cây này đã được sử dụng trong việc điều trị bệnh lý liên quan tới đường tiết niệu, bệnh đầy hơi hoặc bệnh tiêu hóa. Vào cuối thế kỷ 16, công dụng của cây nữ lang liên quan tới việc cải thiện chứng mất ngủ và bệnh lý thần kinh được công bố chính thức. 

Kể từ đó tới nay, loại cây được xem là loại thuốc an thần gây ngủ, giúp giảm lo âu, ngăn trầm cảm, chống co giật. Cục quản lý Thực phẩm Dược phẩm Hoa Kỳ đã chính thức phê duyệt loài cây vào danh mục các thực phẩm chức năng. 

Công dụng với giấc ngủ

Nghiên cứu đã chỉ ra, nữ lang là loài cây có công dụng trong việc cải thiện chất lượng giấc ngủ, có thể phù hợp với những bệnh nhân bị mất ngủ, người dương tính với virus HIV, bệnh nhân bị tâm thần, bệnh nhân RLS, bệnh nhân ung thư, người cao tuổi. Muốn đạt được hiệu quả cao nhất, bạn nên duy trì việc sử dụng cây nữ lang từ 1 tới 8 tuần.

Chiết xuất tinh chất của loài cây giúp cải thiện giấc ngủ

Thêm nữa, chiết xuất các tinh chất của loài cây ở nồng độ tiêu chuẩn và đã được chứng minh không làm ảnh hưởng tới sự tỉnh táo vào ban ngày. Thành phần cũng được chứng minh là an toàn hơn so với việc sử dụng temazepam hay triazolam.

Tác dụng của cây nữ lang trong giảm lo âu

Trong loại cây này có chứa thành phần Valepotriat giúp làm giảm lo âu hiệu quả. Một vài người cho rằng việc sử dụng rễ hoặc thân rễ của nữ lang đều đặn mỗi ngày và kéo dài trong khoảng 4 tuần sẽ giúp làm giảm tình trạng thường xuyên thấp thỏm, lo lắng ở những người mắc bệnh HIV. Đồng thời đây cũng là cách để giảm các tác dụng phụ liên quan tới thần kinh do sử dụng các loại thuốc kháng virus.

Ngoài ra, việc sử dụng rễ, thân rễ hay các chiết xuất từ nữ lang trong khoảng 1 giờ đồng hồ trước khi phẫu thuật sẽ giúp làm giảm sự lo lắng ở các bệnh nhân lần đầu phẫu thuật nha khoa. Dùng chiết xuất của loài cây mỗi ngày, thường xuyên trong vòng 7 ngày ở cả 3 chu kỳ kinh nguyệt liên tiếp cũng giúp làm giảm chứng lo âu trước mỗi kỳ kinh nguyệt.

Bên cạnh đó chiết xuất nói trên còn giúp bổ sung GABA – A, nếu được sử dụng đều đặn mỗi ngày, kéo dài trong khoảng 4 tuần sẽ giúp làm tăng sự liên kết alpha ở vùng não trước, đây là vị trí tương ứng với chứng lo âu.

Tác dụng khác

Ngoài hiệu quả trong việc cải thiện chứng mất ngủ, lo âu, sử dụng cây nữ lang khô, cao nữ lang, rễ nữ lang sẽ giúp mang tới những hiệu quả điều trị khác bao gồm:

• Làm giảm các dấu hiệu của chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế nếu được sử dụng chiết xuất mỗi ngày, kéo dài khoảng 8 tuần. 
• Sử dụng thân rễ hoặc rễ mỗi ngày, kéo dài  1 tháng để có thể cải thiện nhận thức ở các bệnh nhân đang phải chạy thận nhân tạo.
• Nếu dùng rễ hoặc thân rễ nữ lang mỗi ngày và thường xuyên tới 8 tuần thì sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng rối loạn chức năng nhận thức sau khi thực hiện phẫu thuật bắc cầu mạch vành. 
• Sử dụng rễ cây, thuốc từ cây nữ lang, chiết xuất từ loài cây này trong khoảng 2 tháng sẽ giúp làm giảm mức độ và tần suất triệu chứng bốc hỏa ở chị em đang trong độ tuổi mãn kinh và sau mãn kinh. 
• Bên cạnh đó, sử dụng phần thân rễ cây trong khoảng 3 ngày ở 2 chu kỳ liên tiếp cũng sẽ giúp làm giảm mức độ đau, ngất ở phụ nữ hay bị đau bụng kinh. 

Ngoài những công dụng nói trên, cây nữ lang được cho là có tác dụng rất tốt trong việc hỗ trợ điều trị các vấn đề liên quan tới tiết niệu. Vì thế, chiết xuất từ loài cây này đã được sử dụng trong nhiều viên uống hỗ trợ, đặc biệt trong đó có sản phẩm Vương Niệu Đan. 

Thành phần của viên uống Vương Niệu Đan có chứa tinh chất của cây nữ lang

Ngay từ khi xuất hiện lần đầu tiên trên thị trường, sản phẩm đã được nhiều người tin chọn bởi sở hữu trong thành phần một loạt các dược liệu quý như: Ô dược, cỏ đuôi ngựa, cọ lùn, cao nữ lang,… Chiết xuất từ những dược liệu nói trên giúp củng cố hiệu quả trong việc cải thiện các triệu chứng tiểu nhiều lần, tiểu đêm, tiểu són, tiểu không tự chủ ở cả nam và nữ. 

Đặc biệt, nhờ những thành phần an toàn nói trên, sản phẩm có thể sử dụng được với nhiều đối tượng khác nhau, bao gồm cả nam và nữ, trung niên và người cao tuổi, người đang có dấu hiệu bệnh lý liên quan tới chức năng bàng quang hoặc người bình thường cần củng cố các chức năng của hệ tiết niệu. 

Sử dụng Vương Niệu Đan bên cạnh những hiệu quả cải thiện chứng tiểu không tự chủ còn giúp mang đến nhiều công dụng khác như sau:

• Giúp tăng cường sức khỏe của cơ sàn chậu, nhờ đó gia tăng khả năng nhịn tiểu, củng cố sức khỏe hệ tiết niệu. 
• Hỗ trợ cải thiện các triệu chứng rối loạn mất ngủ, giúp người sử dụng ngủ ngon hơn sau mỗi lần phải dậy đi tiểu và làm gián đoạn giấc ngủ. 

Hướng dẫn và lưu ý khi sử dụng

Dù có nhiều công dụng tốt trong điều trị bệnh lý liên quan tới tiết niệu, tiêu hóa, chứng mất ngủ, tuy nhiên, để hiệu quả đạt được là cao nhất, hạn chế tác dụng không mong muốn, bạn nên tuân thủ hướng dẫn cách dùng, liều dùng, những trường hợp tương tác thuốc, cụ thể như sau.

Cách dùng

Theo những thông tin được cung cấp bởi cơ quan Y học Châu âu (viết tắt EMA), các sử dụng các sản phẩm có chứa chiết xuất từ cây nữ lang như sau:

• Khuyến nghị sử dụng liều từ 400mg – 600mg ở dạng chiết xuất trong thành phần của thực phẩm chức năng. 
• Với dạng rễ khô, bạn nên sử dụng từ 0,3 – 3g và tối đa 3 lần/ngày.

Tương tác thuốc

Tương tác khi sử dụng thuốc là vấn đề cần được đặc biệt quan tâm, không chỉ với nữ lang mà còn với nhiều sản phẩm, thuốc khác. Hiện nay chưa tìm thấy tác động nào đáng kể của nữ lang tới hệ thống cytochrome p450 (CYP). Vì thế, về cơ bản đây là loài cây đảm bảo sự an toàn với nhiều lứa tuổi khác nhau. 

Lưu ý khi sử dụng cây nữ lang

Mặc dù loài cây được đánh giá là tương đối an toàn nhưng một số chuyên gia vẫn lưu ý với người dùng các triệu chứng tiêu hóa liên quan bao gồm đau quặn bụng, buồn nôn,… Đây là một vài những tác dụng không mong muốn khi sử dụng cây nữ lang có thể gặp phải. 

Buồn nôn là triệu chứng không mong muốn khi sử dụng cây nữ lang

Bên cạnh đó, chuyên gia cũng khuyến cáo nên thận trọng nếu sử dụng các sản phẩm có chứa tinh chất chiết xuất từ loài cây này với bia, rượu, benzodiazepine, oipioids, barbiturat hay các thuốc kháng histamine. Vì thế, bạn nên cân nhắc và thông báo với bác sĩ chuyên khoa nếu sử dụng chung sản phẩm có chứa chiết xuất cây nữ lang cùng với các loại thuốc điều trị khác. 

Trên đây là toàn bộ các thông tin liên quan tới cây nữ lang để quý độc giả cùng tham khảo. Hy vọng thông qua bài viết, bạn đọc đã có được những kiến thức hữu ích giúp việc sử dụng thuốc, viên uống thực phẩm chức năng liên quan tới loài cây đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Chia sẻ0